Medium is message nedir?
Kanadalı ünlü iletişim uzmanı Herbert Marshall McLuhan’a ait olan bu söz döneminde ve bugün birçok tartışmayı beraberinde getiriyor.
1967 yılında McLuhan “Araç Mesajdır” kitabını yayımladı. Ona göre aracın gerçek içeriği kendisidir.
“İçerik yerine biçime eğilmek gerek. İletişimin şekli belli iletiler için
tercihe sahiptir. İçerik daima belli bir şekilde vardır ve bu biçimin
dinamiği tarafından bir dereceye kadar yöneltilir. Eğer araç bilinmezse
mesaj da bilinmez. Bu anlamda araç ortak iletidir. Araç kullanan kişilerin
algısal alışkanlıklarını değiştirir. Araç yansız değildir. Kişilere
olduğu kadar topluma da mesaj verir.
Ona göre ileti yani araçla neyin söylendiği önemli değildir. Yani bir haberin gazetede, radyoda,televizyonda ve sosyal medyada aktarılmasıyla farklı anlam kazanır.
Medya, yani araç iletilen mesajdan çok insanlar üzerinde etkilidir.
Araç sadece mesajın taşıyıcısı rolünü üstlenmez. O belki de mesajdan
daha çok insanların düşünce yapılarını ve algılayışlarını değiştirir.
Algımızı şekillendirir ve belki de algımızı başka formlara sokar. Ki-
tap, radyo, televizyon ve sinemada verilen mesajların hepsi farklı etki
oluşturur. Örneğin insanlar yazılı kültürün etkisiyle kitapta verilen
mesajı daha zor unuturken, televizyonda verilen mesajı daha kolay
unutabilmektedir.
Tüm iletişim kitaplarında bu şekilde çevrilmiş. Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesinde girdiğim yüksek lisans jürisinde Ali Murat Yel ile bu konuyu tartıştık. Ben bu görüşe katılmadığımı belirttim. Çünkü araç değil ileti önemlidir. Yani mesaj iletilendir. Onu iletenin etkisi yadsınmaz fakat en önemli o değildir.
Tam anlamıyla araçlara nötr diyemeyiz. Etkisi tabi ki var.
Tartışmada söyle bir cümle geçti. Çay makinasının evlere ve işe yerlerine girmesiyle çay içme şeklimiz kültürümüz değişti. Esas kaçırdığımız nokta buydu. Hayatımıza giren araçlar herşeyi değiştiriyor. Instagram’ın yaygınlaşmasıyla fotoğrafa bakış farklılaştı. Fotoğraf yine aynı, ama araç değişti. Paylaşma, etkileşim alma, yorumlama, efekt katma, diğer insanların çektiği fotoğraflara bakma, dijital bir albüm oluşturma insanların fotoğrafa bakışlarını tamamen değiştirdi.
Araçlar anlamları değiştiriyor. Mesajları onlara göre kodluyoruz. Bilgisayardan sonra medya nasıl değişti. İleti yine haber ama aracın değişmesi her şeyi değiştirdi. Burada ana konuma araç geçti.
Uzun zaman önce bu kuram ile ilgili şöyle bir örnek duymuştum. Tv’de yayınlanan bir tartışma programını radyo’da dinlemek aynı etkiyi oluşturur mu? Konuğu görmek inandırıcılığı etkiler mi? Giyinişini, jest ve mimiklerini görmek bizi etkilemez mi?
